بررسی اثر کاربرد مالچ کاه و کلش گندم بر هدررفت خاک و ‏مواد آلی در اراضی دیم شیب‌دار

در مناطق خشک و نیمه‌خشک، بارش­‌های جوی به­­صورت نامنظم و اغلب با شدت بیش‌تری اتفاق می­افتد؛ این امربه‌خصوص در اراضی که در جهت شیب شخم خورده‌اند، منجر به تولید رسوب و هدررفت خاک می­شود. در این‌گونه اراضی، اعمال روش‌­های صحیح مدیریتی و به‌زراعی می­تواند اثرات نامطلوب این فرآیند را کاهش دهد. در این بررسی، اثر دو تیمار کاربرد یا عدم کاربرد مالچ کاه و کلش در کرت­‌های استاندارد و در سه طبقه شیب 12-0، 20-12 و 40 –20 درصد با سه تکرار، جمعاً به تعداد 18 کرت در قالب کرت­‌های خرد‌شده در پایه طرح بلوک­‌های کامل تصادفی، مورد مقایسه قرار گرفتند. در تمامی کرت­‌ها شخم موازی شیب، اعمال شد. در نیمی از آن‌ها کاه و کلش گندم به‌مقدار پنج تن در هکتار به‌صورت مالچ سطحی پاشیده شد. سپس بعد از هر بارندگی مؤثر، اقدام به اندازه‌گیری مقدار رسوب خارج شده از کرت‌­ها شد. نتایج نشان داد که کاربرد مالچ، سبب کاهش 36.9، 10.8 و 4.55 برابری هدررفت خاک به‌ترتیب برای طبقه‌­های شیب 12-0، 20-12 و 40–20 درصد نسبت به کرت­های شاهد شده است. این مقادیر برای هدررفت مواد آلی در طبقه‌­های شیبمذکور معادل 2.33،7.1 و 4.29 برابر بوده است. نتیجه تجزیه و تحلیل آماری در محیط نرم‌افزار SAS نشان داد که اختلاف بین کاربرد یا عدم کاربرد مالچ کاه و کلش از نظر تولید رسوب و هدررفت مواد آلی، در سطح پنج درصد معنی‌دار بود، اما بین میانگین رواناب در طبقه‌­های مختلف شیب، اختلاف معنی‌داری وجود ندارد. این نتایج نشان می‎­‍‌‌‌‌دهند که استفاده از مالچ کاه و کلش می­‌تواند موجب افزایش نفوذ و کاهش هدررفت خاک شده و با جلوگیری از شسته شدن مواد آلی می‌تواند از کاهش حاصل‌خیزی در این گونه اراضی جلوگیری کند.